Lang, lang linje – statistikk med kroppen

Utstyr: Eit langt taug og god plass (gangen, gymsalen eller uteplassen)

Elevane brukar seg sjølv som konkretar. Spørsmålet dei arbeider ut frå: Kor mange søsken har vi?

Be elevane om å stå ved sida av kvarandre på ei lang linje slik at dei som er einebarn står ytterst til venstre, dei som har eitt søsken følger etter desse, så to søsken, tre søsken osv. Dei tel halvsøsken o.l. som dei vil. Dette behøver ikkje nemnast dersom ingen spør, men ver raus.

Det fungerer veldig godt og blir ekstra morosamd dersom det ikkje er lov til å snakke mens dei stiller opp. Da må dei finne måtar å spørje og svare kvarandre på kor mange søsken dei andre har utan å bruke ord.

Når alle meiner de står på rett plass, kan de spørje den de står ved sida av kor mange søsken han/ho har for å sjå om de står på rett plass.

• Kven står midt i rekka, og kor mange søsken har han/ho?

La elevane telje bakover i rekka ved å seie høgt etter tur kva nummer dei er i rekka, starte med 1 heilt til venstre. Be dei finne det midtarste talet. Talet på søsken denne personen har, kallar vi MEDIANEN i dette talmaterialet. La elevane lære dette omgrepet.

• Kor mange søsken er mest vanleg?

No skal elevane stille på rekke med alle dei som har like mange søsken som seg sjølv. Det blir rekkjer ved sida av kvarandre, nokre korte og nokre lange. Alle som står først i rekkja si, gir kvarandre handa. Alle som står som nummer to gir kvarandre handa osv. Dei som ikkje har nokon rett ved sida av kvarandre blir ståande utan å halde  nokon i hendene. No dannar barna eit levende søylediagram! Talet på søsken som alle dei som står i den lengste rekka har, blir kalla TYPETALET. NB! Det kan vere meir enn eitt typetal.

Strekk tauet mellom dei som står lengst bak i kvar rekke. Tauet dannar eit kurvediagram.

• Kor mange barn ville det vore i kvar familie dersom alle barna skulle vore likt fordelt mellom familiane (gjennomsnitt)?

La elevane rekne ut fortløpande kor mange barn det ville vere der dersom alle søskena var tilstade. Dei som er einebarn startar å telje etter tur: 1 – 2 – 3 osv. til det ikkje er fleire einebarn, så fortset dei med eitt søsken og aukar med 2 for kvar gong, så dei med 3 barn i familien osv., til alle barna er summert. Utfordring: Når vi no veit kor mange familiar det er (talet på barn tilstade, dersom det ikkje er nokre søsken i klassen). Dersom vi skal «dele ut» like mange barn til kvar familie, kor mange blir det på kvar? La dei gjerne bruke hjelpemiddel som teljemateriale. Her går det sikkert ikkje opp, og de vil få ein diskusjon om halve og kvarte barn osv. Kva betyr det at gjennomsnittet ikkje er eit heilt tal når det berre går an å ha heile barn?

Dokumentering og oppsummering

Når elevane er tilbake på plassane sine skal dei teikne det dei har gjort og skrive ned resultata med forklaringar. Samtal med elevane om dei matematiske omgrepa som er brukt i opplegget.

Utvid aktiviteten

Gjenta opplegget fleire gongar med andre undersøkingar som har med dei enkelte elevane å gjere. For eksempel: Når har de bursdag? Kor mange har raud genser, blå genser, kvit genser osv.? Kor mange tenner har de mista? Kor mange kjeledyr har de? Osv. La elevane finne på sjølv også. Kvar gong minner de om dei omgrepa som kan knytast til denne forma for statistikk. (Median, typetal, søylediagram, kurvediagram, gjennomsnitt)